Przejdź do
listy autorów/tematów/epok

Tadeusz Stefan Gajcy, pseudonimy „Karol Topornicki”, „Roman Oścień”, „Topór”, urodził się 8 lutego 1922 w Warszawie. Uczęszczał do gimnazjum oo. marianów na Bielanach. Podczas okupacji kontynuował naukę na tajnych kompletach, dzięki czemu w 1941 roku zdał maturę i mógł potajemnie rozpocząć studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie studiów poznał Zdzisława Stroińskiego, poetę, studenta prawa, który wprowadził go do konspiracyjnej organizacji Konfederacja Narodu.

Gajcy działał w kręgu młodych twórców skupionych wokół podziemnego almanachu „Sztuka i Naród”, na łamach którego zadebiutował w roku 1942 wierszem Wczorajszemu. Jeszcze w tym samym roku został członkiem redakcji tegoż pisma, a po śmierci Andrzeja Trzebińskiego – głównym redaktorem. Młody poeta uczestniczył w konspiracyjnych wieczorach literackich, na których przedstawiał swoje utwory. W 1942 roku uzyskał również II nagrodę za wiersz Uderzenie w konkursie podziemnego „Biuletynu Informacyjnego” na marsz żołnierski, w 1943 roku natomiast nagrodę „Kultury Jutra” za wiersze Śpiew murów i Rapsod o Warszawie. Debiutancki tomik Gajcego pt. Widma ukazał się w podziemnym wydawnictwie w maju 1943 r. Jesienią tego samego roku poeta zrezygnował z pracy magazyniera, by móc poświęcić się pisaniu. W maju 1944 powstał kolejny tomik poezji – Grom powszedni.

Gajcy należał do Armii Krajowej, współpracował z referatem literackim Podwydziału Propagandy Mobilizacyjnej "Rój" Biura Informacji i Propagandy AK. To on wraz z Wacławem Bojarskim i Zdzisławem Stroińskim 25 maja 1943 r. brał udział w akcji złożenia wieńca z biało-czerwoną szarfą i napisem: „Genialnemu Polakowi, Mikołajowi Kopernikowi, w 400-ną rocznicę śmierci – Podziemna Polska” pod pomnikiem Kopernika.

W Powstaniu Warszawskim walczył na Starym Mieście. Zginął 16 sierpnia 1944 r. w kamienicy przy ul. Przejazd nr 1/3 (dziś ul. gen. Andersa), która została wysadzona przez niemieckich żołnierzy. Wraz z nim zginął jego przyjaciel, poeta Zdzisław Stroiński.

W swojej twórczości poetyckiej Gajcy nawiązuje do liryki tyrtejskiej, katastrofizmu, twórczości poetów Drugiej Awangardy. W jego wierszach przeważa ton refleksyjny i pesymistyczny, choć poeta nie opisuje wprost okrucieństw wojny. Nawiązuje do nich za pomocą apokaliptycznych wizji pełnych niezwykłych metafory, dzięki którym tworzy osobisty, łatwo rozpoznawalny styl. Podmiot liryczny poezji Gajcego jest człowiekiem, który pragnie zrozumieć sens świata i własnej egzystencji naznaczonej ofiarą i cierpieniem. W wierszach kilkakrotnie pojawia się również przeczucie tragicznej przyszłości – śmierci swojej i najbliższych. Gajcy jest również autorem kilku erotyków inspirowanych miłością do Wandy Sucheckiej. Jeden z nich, pt. Miłość bez jutra, uważany jest za jeden z najpiękniejszych wierszy miłosnych w liryce polskiej.

W sierpniu 2009 prezydent RP Lech Kaczyński pośmiertnie odznaczył Gajcego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za osiągnięcia w działalności na rzecz rozwoju polskiej kultury”.