PAN MŁODY
(…)
Ja to czuję, ja to słyszę,
Kiedyś wszystko to napiszę;
Teraz tak w powietrzu wiszę
W tej urodzie, w tym weselu;
Lecę, jak mnie konie niosą –
Od miesiąca chodzę boso,
Od razu się czuję zdrowo,
Chadzam boso, z gołą głową;
Pod spód więcej nic nie wdziewam,
Od razu się lepiej miewam.
[S. Wyspiański, Wesele, akt I, scena 19]
Stanisław Wyspiański swoim słynnym dramatem ufundował satyryczny wizerunek swojego przyjaciela, poety Lucjana Rydla. Jednak życie i twórczość człowieka, który stał się pierwowzorem Pana Młodego z Wesela, zasługują na uwagę.
Lucjan Rydel był synem Lucjana (okulisty, profesora i rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego) i Heleny z Kremerów oraz wnukiem Józefa Kremera. W latach 1888−1894 studiował na Wydziale Prawa UJ – studia te podjął na stanowcze życzenie ojca. Po uzyskaniu stopnia doktora poświęcił się twórczości literackiej i zagadnieniom z dziedziny historii i historii sztuki. Jesienią 1895 zamieszkał w Warszawie. Publikował felietony i artykuły z historii sztuki oraz krytyki literackie na łamach gazet warszawskich i krakowskich, między innymi w Gazecie Polskiej. W 1896 uzyskał stypendium przyznane przez Akademię Umiejętności, dzięki któremu wyjechał do Paryża. Uczęszczał na wykłady w Collège de France, Sorbonie i École des Beaux-Arts. Pracował w Bibliotece Polskiej.
Po powrocie zamieszkał w Krakowie. Tam wziął ślub z Jadwigą Mikołajczykówną (1883–1936), córką gospodarza z Bronowic. Po ślubie zamieszkał w dworku w podkrakowskiej wsi Tonie (obecnie dwór przy ul. Kaczorówka 10). W 1908 przeniósł się do wsi Bronowice Wielkie. Mieszkając tam, zakładał czytelnie, prowadził wykłady i organizował przedstawienia ludowe. Przyczynił się do odkrycia i rozwinięcia talentu Antoniego Kucharczyka, wiejskiego poety samouka. W 1907 podróżował po Grecji; wykłady o sztuce i kulturze greckiej, które prowadził później niemal do końca życia w ASP w Krakowie, przyciągały licznych słuchaczy.
Po wybuchu I wojny światowej przebywał w Pradze i Pardubicach. Był zastępcą przewodniczącego Prezydium Komitetu Obywatelskiego Polskiego Skarbu Wojskowego w sierpniu 1914. Po powrocie do Krakowa od września 1915 do sierpnia 1916 był dyrektorem Teatru im. Słowackiego. W marcu 1918 zachorował na zapalenie płuc. Zmarł w Rydlówce. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim. Nagrobek ma kształt przydrożnej kapliczki z podkrakowskiej wsi.
/fot. https://commons.wikimedia.org/
