Rocznica śmierci Jana Kochanowskiego

435 lat temu zmarł Jan Kochanowski (ur. w 1530 r. w Sycynie niedaleko Radomia, zm. 22 sierpnia 1584 r. w Lublinie) – poeta, tłumacz, dramaturg, najwybitniejszy twórca polskiego Renesansu, uważany za „ojca polskiej poezji” i współtwórcę polskiego języka literackiego.

Posiadamy niewiele pewnych informacji na temat życiorysu Kochanowskiego. Wiemy, że pochodził ze średnio zamożnej rodziny. Ojcem Jana był Piotr Kochanowski herbu Korwin, komornik graniczny radomski i sędzia ziemski sandomierski, a matką – Anna, córka Jakuba Białaczowskiego herbu Odrowąż z Dąbrówki Podlężnej. Z jego licznego rodzeństwa jeszcze dwóch braci Jana zapisało się w historii literatury: Mikołaj, twórca „Rotuł”, i Andrzej, tłumacz „Eneidy”.

Studia uniwersyteckie rozpoczął na wydziale sztuk wyzwolonych Akademii Krakowskiej w 1544 r. Naukę kontynuował w Królewcu i Padwie, gdzie przebywał z przerwami ponad cztery lata i zdobył sławę sprawnego poety łacinnika. W czasie pobytu na ziemiach włoskich udało mu się zwiedzić Rzym i Neapol. Wracając do ojczyzny, zatrzymał się też na jakiś czas we Francji, między innymi w Paryżu, gdzie najprawdopodobniej zetknął się z francuskim poetą – Ronsardem. Ostatecznie wrócił do kraju w 1559 r.

Od tego roku zaczął się kolejny, tzw. dworski okres życia Kochanowskiego. Poeta związał się najpierw z podkanclerzym i biskupem, Filipem Padniewskim oraz marszałkiem wielkim koronnym, Janem Firlejem, następnie z podkanclerzym i biskupem Piotrem Myszkowskim. Ostatecznie dostał się do kancelarii króla Zygmunta II Augusta (został jego sekretarzem). W czasie piętnastu lat kariery dworskiej powstają różnorodne utwory pisane w języku polskim, m.in. „Zgoda” (wyd. 1564), „Satyr albo Dziki Mąż” (1564), „Szachy” (wyd. 1564 bądź 1565), „Odprawa posłów greckich” (wybitny przykład tragedii renesansowej). Wtedy powstają również filozoficzno-refleksyjne pieśni i żartobliwe fraszki, które zapewnią Kochanowskiemu trwałe miejsce w kanonie literackim. Na ostatnie lata okresu dworskiego przypada również rozpoczęcie prac nad „Psałterzem Dawidowym” (1579). Z dworem poeta rozstał się około 1574 r. – już po elekcji i koronacji Henryka Walezego.

Zamieszkał w rodzinnym Czarnolesie, ożeniwszy się z Dorotą Podlodowską. Od osiedlenia się na wsi datuje się trzeci okres życia poety, który poświęcił się gospodarstwu i pracy literackiej. Szczęście rodzinne autora „Pieśni” zakłóciła śmierć córek: Urszuli (której poświęci „Treny”) oraz Hanny. Jan Kochanowski zmarł nagle, w czasie konwokacji w Lublinie 22 sierpnia 1584 r. W Lublinie odbyły się również uroczystości żałobne, w których uczestniczył m.in. król Stefan Batory. Poeta został pochowany w Zwoleniu.


/fot. https://commons.wikimedia.org/