Leopold Staff - Kochać i tracić...
Kochać i tracić, pragnąc i żałować,
Padać boleśnie i znów się podnosić,
Krzyczeć tęsknocie „precz!” i błagać „prowadź!”
Oto jest życie: nic, a jakże dosyć...
Zbiegać za jednym klejnotem pustynie,
Iść w toń za perłą o cudu urodzie,
Ażeby po nas zostały jedynie
Ślady na piasku i kręgi na wodzie.
Interpretacja
Wiersz Leopolda Staffa pt. Kochać i tracić ze zbioru Łabędź i lira wydanego w 1914 r., to chyba jeden z najbardziej rozpoznawalnych i poruszających utworów poety.
Został zbudowany na zasadzie przywoływania kontrastujących ze sobą przeżyć ("Kochać i tracić, pragnąc i żałować"). Nic nie jest bowiem człowiekowi dane na zawsze, nawet miłość. Podmiot wychodzi z założenia, że zarówno sam człowiek, jak i jego życie ulepione jest własnie z takich przeciwieństw ("Krzyczeć tęsknocie «precz» i błagać «prowadź»").
Staffowi udaje się więc ująć w swoim liryku paradoksy, między którymi oscyluje człowiek. Jego bytowanie rozpięte jest bowiem między skrajne emocje – z jednej strony miłość i związane z nią szczęście, z drugiej ból i cierpienie. Podmiot wypowiada także trudną prawdę, iż egzystencja ludzka polega na nieustannym przeżywaniu porażek i podnoszeniu się z nich ("Padać boleśnie i znów się podnosić"). Walka, którą każdego dnia staczamy z rzeczywistością wydaje się więc przekleństwem, bezzasadnym "utrzymywaniem się na powierzchni". Jednak pozornie okrutne życie, jest przecież tak cenne dla człowieka - "Oto jest życie: nic, a jakże dosyć...".
W wierszu pojawia się przekonanie, że chociaż każdy z nas dąży do zdobycia jakiegoś celu, obiektu marzeń ("Zbiegać za jednym klejnotem pustynie,/Iść w toń za perłą o cudu urodzie (...)"), to i tak po tych dążeniach i czynach często pełnych trudu i poświeceń nie pozostanie żaden trwały znak, wszystko to bowiem rozmyje i rozpłynie się jak "Ślady na piasku i kręgi na wodzie".
Te filozoficzne dywagacje, których dokonuje podmiot, otwierają pole do dalszych rozważań nad sensem ludzkiej egzystencji, która, choć niełatwa, pozwala człowiekowi doświadczyć najpiękniejszych uczuć.
